Bayerischer Wald (Beierse Woud) – februari 2010

Verslag van de trip en de shoots

Het moet in september of oktober van 2009 geweest zijn toen Marcel, mijn collega, liet vallen dat hij “foto’s van wolven en lynxen ging nemen” ergens in 2010. Zonder ook maar enige details te kennen, vroeg ik of ik mee mocht gaan…. “Natuurlijk” was het antwoord.

Wel, zo “natuurlijk” is het niet hoor. Zeker niet voor mij, een beginnende nieuweling met 0,0 ervaring op dat gebied (het nemen van foto’s van dieren in beweging). Nu weet ik wel beter. Ik ben voornamelijk een landschapsfotograaf en hier gaat het plots om bewegende “doelen” die dan ook nog eens ver verwijderd zijn.

Achteraf bekeken was dat wel gewaagd. Wist ik veel dat het elke dag tussen -7°C en -10°C ging zijn. Wist ik veel dat ik zware, stevige, waterdichte schoenen en bijhorende kousen ging nodig hebben om in de sneeuw te stappen. Wist ik veel dat ongeacht het aantal lagen dat je aantrekt je na twee uren stilstaan het toch koud krijgt en dat je dan eigenlijk nog maar aan één ding denkt. En dat ding heeft op dat moment niets te maken met fotografie….

Wist ik veel dat een 200 mm lens met verdubbelaar amper voldoende was om die dieren op de “gevoelige plaat” vast te leggen. Wist ik veel dat we eerst 800 km gingen moeten rijden.

Maar laat ons beginnen bij het begin. Mijn collega Marcel is sinds een drietal jaren bezig met natuurfotografie. Alles is begonnen met een roofvogelshoot een paar jaren terug en sindsdien heeft Marcel gereisd om niet alleen vogels maar ook viervoeters te fotograferen. Binnenkort gaan we tesamen een tweedaagse workshop aanbieden gespreid over een weekend. Indien je op de hoogte wenst te blijven, stuur mij gewoon een e-mail. Het hoodthema is Natuurfotografie en de sub-thema’s zijn: landschappen, roofvogels, viervoeters en eventueel macrofotografie.

Een vriend van mij, Patrick, gaat af en toe ook eens op reis om foto’s te nemen. Ik heb hem dan ook gecontacteerd om te vragen of hij geïnteresseerd was om “mee te gaan naar Duitsland om foto’s te nemen van beesten”. Ook hier was het antwoord “natuurlijk”.

Tijdens onze eerste voorbereidingsmeeting kwam ik te weten dat we naar het “Bayerischer Wald” gingen, tegen de Tsjechische grens. De trip zelf was in totaal 844 km waarvan 800 km op de autosnelweg. En daarvan zijn er dan nog eens een kleine 700 km in Duitsland. Duitsland, je weet wel, het land waar er geen snelheidsbeperking is. Later meer hierover.

Vervolgens kwam ik te weten dat er tijdens de periode dat wij terplaatse gingen zijn, er waarschijnlijk sneeuw ging liggen. Die “waarschijnlijk” veranderde heel snel in “zeker”. Dan werd er gesproken over thermisch ondergoed. Euh, thermisch ondergoed omdat er een beetje sneeuw ligt? Neen, niet voor de sneeuw maar vanwege de temperatuur. Na verloop van tijd werden veel dingen duidelijk(er). Het “beetje” sneeuw blijkt dan meer dan een halve meter te zijn en de temperaturen kropen zelden boven de 0°Celsius.

’s Morgens is wel degelijk de moeilijkste periode van de dag. Op zich vallen die temperaturen mee … zolang je beweegt. Maar van zodra je stilstaat wordt de aanval van de koude ingezet. Ik had elke dag vier lagen aan: een T-shirt, een polo en een vest of fleese en daarbovenop mijn Gitzo-jas. Deze laatste is niet goedkoop maar wel heel praktisch voor een fotograaf. In de linker jaszak bijvoorbeeld zit mijn fototoestel met een groothoek op en in de andere zak mijn 200 mm. Dus moest ik eigenlijk “alleen maar” sleuren met mijn 500mm die in een speciale Lowe Pro zak zat.

Dus zaterdag 13 februari 2010, om drie uur ’s morgens, vertrekken Patrick en ik richting Neuschönau. De eerste kilometers vallen best mee: er ligt wel nog wat sneeuw op de baan maar we gaan goed vooruit. We steken de grens over en het begint lichtjes te sneeuwen. In Duitsland duiken plots overal elektronische borden op die een snelheidsbeperking van 60 km opleggen. Dit kan toch niet, nu ben ik wel echt aan het dromen: 60 km/uur op een autoSNELweg in Duitsland (het land waar er geen snelheidsbeperking is).

Dit kan wel en alle bestuurders houden zich mooi aan deze verschrikkelijke slakkengang. Wij ook dan maar. Volgens de berekeningen van een welbepaalde website zouden we een kleine zeven uur nodig hebben om op onze bestemming aan te komen. Dat is indien je een gemiddelde snelheid van min of meer 100 km/uur kunt aanhouden. Nu zaten we aan iets meer dan de helft van die snelheid …. Ik moet eerlijk toegeven dat die 60 km/uur wel gerechtvaardigd was: een linker rijstrook die helemaal niet sneeuwvrij was, het was aan het vriezen, het was donker en aan het regenen/sneeuwen.

Na een paar uren is het dan tijd om de benen te strekken, bij te tanken (de auto krijgt diesel en wij koffie), iets te eten, de “vidange” te doen, een sms te sturen en voordat je het weet zit je weer kilometers te malen. Na een tweede pitstop zijn we dan aangekomen op onze bestemming waar Marcel ons stond op te wachten.

We werden begroet met “Hallo, we moeten binnen tien minuten weg.”

Vakantie? Niets anders dan stress onderweg vanwege de rijcondities en wanneer je dan eindelijk aankomt heb je juist de tijd om uw boeltje, in de kamer, op een hoopje te gooien en onmiddellijk te gaan shooten. We zijn natuurlijk wel gekomen om te shooten, dus er valt geen tijd te verliezen. Binnen enkele uren begint het al donker te worden en die beesten kregen eten binnen het uur, dus we moeten er “werk” van maken.

We rijden dus onmiddellijk naar de Tier Freigelände. Vanop een houten platform speuren we naar de lynxen die hier zouden moeten rondlopen. Na een kwartiertje geduld komt er een van die mooie katten op ons afgewandeld en de camera’s ratelen erop los. We staan echter op een houten platform en dat is niet optimaal om foto’s te nemen. Zelf doe je alles om zo weinig mogelijk onscherpe en/of bewogen foto’s te hebben: je gebruikt een statief, al dan niet met opgeklapte spiegel, snelle sluitersnelheid en dergelijke meer. Het nadeel van die houten constructies is dat de bodem van die dingen ook in hout is en telkens wanneer iemand over die houten balken loopt, uw statief met alles erop en eraan aan het “beven” gaat en dat is niet goed voor haarscherpe foto’s.

Ik moet er wel bijzeggen dat de meeste bezoekers tevreden zijn indien ze gewoon een lynx te zien krijgen. Van dicht of van ver, het maakt niet echt uit. Ze zeggen een paar keer ohh en ahh en ze lopen verder. Er is maar één ras en binnen dat ras één soort creaturen dat daar uren en uren op zo’n platform kan staan en wachten totdat het beest in kwestie eens geeuwt, aan een poot likt of uithaalt naar een ander beest: fotografen.

En van dat soort ben ik er één van. Zoals al eerder gezegd, het fotograferen van dieren “in het wild” is helemaal niet zo evident. Als landschapsfotograaf neem je je tijd om na te denken over uw uiteindelijke foto. Je gaat ter plaatse, stelt uw statief op, de juiste lens eventueel met een filter, de spiegel opklappen en via een afstandsbediening maak je dan de foto. Hier gaat het niet meer om een breedhoek of standaardlens maar om (ultra)telelenzen. Persoonlijk heb ik een 500 mm met een 1,4 verdubbelaar teneinde de beestjes een beetje dichter te brengen. De mensen die geen full frame hebben, zouden eventueel met een 300 mm en verdubbelaar aan hun trekken kunnen komen.

In elk geval voor mij was het beetje een vuurdoop. Het was slechts de tweede keer dat ik foto’s nam met mijn 500 mm. Eerst en vooral moet je al een speciale zak of tas kopen om met dat ding rond te zeulen. Vervolgens moet je leren mikken. Plots verschijnt er een wolf, de andere fototoestellen zijn volop aan het ratelen terwijl ik nog de wolf aan het zoeken was. Ik zag die wel maar kreeg het beest niet in mijn camera. En als ik het beest dan toch in mijn zoeker kreeg, begon de scherpstelling parten te spelen. Natuurlijk staat zo’n dier niet altijd stil en wanneer je het aan het volgen bent en je komt een tak tegen, dan wilt die lens wel eens koppig scherp stellen op de tak die je onderweg tegengekomen bent. Opeens hoor ik de toestellen weer ratelen en tegen dat ik mijn wolf terug in het visier en scherpgesteld heb, is iedereen haar of zijn foto’s al aan het bekijken. Rondom mij hoor ik “woaw”, “tof” en “super”. Wanneer men mij vraagt hoe de foto’s waren, hou ik het op een “bahhh”. Ja, wat moet je zeggen indien je geen foto’s hebt om te tonen? Oefenen, oefenen en nog meer oefenen.

Nu maar wachten op een tweede lading wolven die zo lief zou willen zijn om eens voor onze lenzen hun ding te doen. Dan is het zover en het zoeken en mikken kan herbeginnen. Iets anders waar nogal veel mee gespeeld wordt zijn de instellingen. Bij landschapsfotografie bijvoorbeeld verander ik nooit mijn ISO (staat altijd op 100). Hier heb je snelheid nodig en die bekom je door onder andere de ISO te verhogen. Nadeel is dat de ruis ook verhoogt. Na een tijdje heb ik dan eindelijk zo’n dier kunnen fotograferen. Alleen was het veel te donker. ISO omhoog en klik. Eindelijk een geslaagde foto. De eerste. ’s Avonds belandden veel, heel veel “geslaagde” foto’s gewoon in de prullenmand wegens “geslaagd maar toch niet goed genoeg om te houden”.

Bij het nemen van foto’s van bewegende onderwerpen moet je soms meevolgen. Ook dat vergt toch wel enige training. Ik heb namelijk tientallen foto’s waarbij er altijd wel iets ontbreekt op de foto: een neus, een stuk oor, poot of staart. Lenzen. Welke lenzen neem je mee op zo’n trip? Aangezien we met de auto waren en gewicht, dikte en grootte van de valies geen rol speelde, had ik er verschillende meegenomen.

Eens op zo’n uitkijkpost of platform aangekomen moet je beslissen. Welke lens ga ik nu gebruiken, de 200 mm of de 500 mm. Je denkt of hoopt dat de wolven deze keer tamelijk dicht gaan komen en je gaat voor de 200 mm. Wat blijkt nu? Ze blijven allemaal ver weg. Dit gebeurt een tweede keer. En een derde keer. Je besluit om de 200 mm te vervangen door een 500 mm. Nu komen die beesten bijna onder uw neus spelletjes spelen. De oplossing hier is blijkbaar om met twee toestellen te werken: een full frame en een andere. Ook met de verdubbelaar is het constant gokken en hopen.

Ook bij het kiezen van een positie gaat het soms mis. Op zo’n platform kan je eigenlijk gaan staan waar je wilt. Op een morgen beslis je om links te gaan staan en de dieren komen van rechts. Je verwisselt en inderdaad, de dieren komen dan van links. En soms komen ze helemaal niet ongeacht de lens die je gebruikt ….

Praktisch

Trip Eigenlijk is dit een droom: er moesten 844 km afgelegd worden waarvan er 800 km autosnelweg zijn. Er zijn voldoende tankstations, niet al te veel snelheidsbeperkingen en de toiletten zijn proper. Bij de tankstations is het mogelijk om de innerlijke mens te spijzigen en voor de liefhebbers van de Whoppers is er regelmatig een Burger King waar je halt kunt houden. Onderweg zijn er geen betaaltoestanden (péage of Zoll). Gewoon betalen voor de benzine, het toilet en de koffie. Trouwens wanneer je naar het toilet gaat, krijg je sowieso een kortingsbon van € 0,50 voor een koffie zodat je bij de volgende stop weer naar het toilet moet en weer een kortingsbon krijgt voor de koffie, zodat …. En voor je het goed en wel beseft, ben je op je bestemming.

Het Beierse Woud Het Beierse Woud ligt in het zuidoosten van Duitsland in de deelstaat Beieren, tegen de grens met Tsjechië. Daar verandert het Beierse Woud van naam en heet het dan Bohemer Woud. Het Beierse Woud beslaat een kleine 250 km2 en de hoogste punten zijn Falkenstein, Rachel en Lusen. Als men er het Sumava Park, dat in Tsjechië ligt, bijtellen dan heeft men een park van 900 km2, een van de grootste in Europa. Voor de wandelaars zijn er meer dan 300 km wandelwegen aangelegd; voor de fietsers zo’n 200 km paden en voor diegenen die van cross-country skiën houden, zijn er 80 km paden.

Wij logeerden in Neuschönau, een dikke kilometer van een Tier-Freigelände. Er is een tweede Tier-Freigelände op zo’n 45 minuten rijden van ons pension, een kilometer of zo voorbij Zwiesel.

Een Tier-Freigelände is een gebied dat afgeschermd is en waar dieren die er oorspronkelijk leefden, nu teruggekeerd zijn. Zo wordt er hier speciaal aandacht besteed aan de wolven en de lynxen die elk hun apart leefgebied hebben. Doordat hun leefgebied omheind is, is de kans groot dat je ze kunt observeren en tevens ook fotograferen. Ik ga hier en nu zeker de discussie niet aangaan of deze dieren al dan niet in het wild leven en of deze foto’s in de categorie “Wildlife” behoren of niet. Mijn doel was om foto’s te nemen van wolven en lynxen en daar ben ik in geslaagd. Het feit dat de wolven bijvoorbeeld in zo’n gebied leven, maakt dat ze kunnen leven in een roedel, dat er rangen bepaald worden en dergelijke meer. Het is waar, de dieren worden gevoederd en ze kunnen niet voorbij de omheining.

Tier-Freigelände 1 Mijn voorkeur gaat duidelijk uit naar de eerste, niet alleen omdat het dicht bij ons pension lag maar ook omdat er meer dieren te zien zijn dan in de tweede. Een andere goede reden is omdat de plaatsen waar foto’s genomen kunnen worden ofwel op de verharde weg zelf ofwel van metaal zijn en dus niet bewegen wanneer er iemand over loopt.

De lus voor de wandelaars is ook een stuk langer. Het nadeel van in de winter te gaan is dat bepaalde dieren zich niet laten zien terwijl andere zich niet bewegen. Zo was er een koppeltje uilen dat gedurende drie dagen praktisch geen millimeter bewogen had. Telkens wanneer je voorbij die kooi passeerde, zaten ze mooi naast elkaar te slapen. Hun ogen waren in elk geval toe. Misschien waren het opgezette beesten …. Het dier dat op mij persoonlijk de grootste indruk gemaakt heeft, is de beer. Op een bepaald ogenblik stak een van de twee beren haar of zijn hoofd uit het hol en ik moet zeggen die hebben echt wel een dikke, grote en massieve kop. Zo imposant dat je die niet snel vergeet. Als zo’n dier zich ooit kwaad maakt, dan weet je echt wel hoe laat het is.

Wanneer je dit gebied inreed moest je altijd een ticket nemen voor de parking. Om de parking te kunnen verlaten moest je natuurlijk eerst gaan betalen. Maar na 17:00 uur waren de ambtenaren naar huis en werden de slagbomen gewoon omhoog gedaan en was betalen niet meer nodig. De paden zijn heel goed onderhouden en aangeduid. Op elke kruising van twee of meer paden is er een kaart met de vermelding waar je je dan precies bevindt. Het is trouwens ook op die kruispunten dat je de toiletten terugvindt.

Tier-Freigelände 2 Zoals al eerder gezegd moet je zo’n drie kwartier rijden vooraleer je de dieren in deze Freigelände kunt fotograferen. Het ding staat niet echt aangeduid, dus een kaart of gps helpt wel. Verder zijn de principes hetzelfde: ticket nemen voor de parking, hier zijn er super propere toiletten in het hoofdgebouw, de paden zijn evengoed onderhouden als in de eerste Freigelände maar er zijn wel minder soorten dieren. Hier zijn het voornamelijk wolven en lynxen. Het platform waarop je staat bij de lynxen is eigenlijk het dak van de plaats waar deze dieren gevoederd worden. Dus, met een beetje geluk komen de lynxen voor uw lens lopen op weg naar hun voedsel. Het nadeel is wel dat het houten platform heel erg beweegt, zeker als er heen en weer gelopen wordt.

Wat ze hier wel hebben is een soort van brug die het domein van de wolven eigenlijk doorkruist. Dat betekent dat de wolven bijvoorbeeld van links kunnen komen, de berg afdalen en onder de brug waar jij op staat, lopen. Of ze wandelen in omgekeerde richting.

Indien je plat gaat liggen op de brug, kun je wolven op bepaalde plaatsen bijna op ooghoogte fotograferen. Alleen moeten die beestjes wel zin hebben om ook dat bepaald pad te nemen.

Pension Ons pension was in Neuschönau met ruime parkeermogelijkheid. Voor een kamer was het €35 per persoon per nacht, ontbijt inbegrepen.Voor €10 meer krijg je half-pension. Op onze kamer hadden we aparte matrassen, een kleerkast een piepkleine tv met enkel Duitse kanalen. Verder was er een badkamer met douche, toilet en lavabo. Ikzelf ben 1,90 m en een bed met een voetbord is altijd en overal een probleem … . De oplossing in dat geval? Bed een beetje demonteren, de matras op de grond leggen en dan zo proberen te slapen. De voeten steken dan wel uit het bed maar dat hoort dan bij de sectie “ongemakken van de trip”.

Het ontbijt wordt vanaf 08:30 uur opgediend en is helemaal in orde: alles vers en in overvloed. Er is geen industrieel brood maar wel broodjes van allerlei grootte en kleur, met en zonder zaadjes, wit en bruin, enz. Er zijn ook sneden brood en croissants. Je kunt zelfs een thermos afgeven die dan opgevuld wordt met hete koffie voor de pauze van 10:00 uur of voor het middagmaal. Het avondeten is eveneens in orde: wanneer je voor het half pension gaat, kun je ’s avonds kiezen uit een voorgerecht en een hoofdschotel. Elke dag kregen we, helemaal gratis, het dessert erbij. En … het eten was niet de typische Duitse kost waarbij elke dag iets met Wurst, Schnitzel of Sauerkraut geserveerd wordt.

Pfad Ergens op internet werd het Baumwipfelpfad (http://www.baumwipfelpfad.by/) beschreven als een must-see en ik moet eerlijk zeggen het was wel de moeite. Het is eigenlijk een houten pad met op het einde een constructie in de vorm van een ei. Je kunt via een spiraal tot helemaal bovenaan stappen (dan ben je op een hoogte van zo’n vierenveertig meter) waar je getrakteerd wordt op een zicht van 360°. Het “ei” opent de deuren vanaf 09:30 uur en er moet €8 ingang betaald worden.

Eens binnen, loop je over een lange brug die zich op een hoogte bevindt tussen de acht en de vijfentwintig meter, naar de constructie zelf. Het is precies alsof je in de toppen van de bomen wandelt. Het zicht is prachtig en je hoort veel verschillende vogels die wel heel moeilijk te fotograferen zijn. Binnen in het ei, zitten drie gigantische bomen die elk om en bij de veertig meter hoog zijn. Eens boven kun je heerlijk genieten van het zicht, de rust en de stilte. Om er naartoe te gaan, gold het gewone ritueel: naar de Tier Freigelände 1 rijden, wagen parkeren en links van het souvenirwinkeltje de wegwijzers volgen.

Conclusie Ik moet wel zeggen dat je het meeste leert door gewoon deel te nemen aan zo’n fototrip. Je wordt in het water gegooid en voilà, zorg dat je drijft, spartelt, zwemt en niet verzuipt. Natuurlijk heb je vooraf wel wat tips en advies nodig. Voor de rest is het, zoals bij zoveel dingen in het leven, oefenen, oefenen en nog meer oefenen. Vervolgens zeker geen schrik hebben om te experimenteren en af en toe eens een slok water binnen te krijgen, u nu en dan eens te verslikken of zelfs eventjes kopje onder te gaan. Zorg echter wel dat er een redder in de buurt is aan wie je een vraag kunt stellen en die u uit het water kan halen indien nodig. Vandaar dat ik zowel Patrick als Marcel dankbaar ben voor de aangeboden mogelijkheid, het vervoer, het gezelschap en de tips. Dit is voor herhaling vatbaar en ik ga zeker terug naar deze plek. Geïnteresseerd om mee te gaan? Laat het mij gewoon weten via e-mail en we spreken dan wel iets af.

10 tips voor bezoek aan het Bayerischer Wald (in de winter)

01 Ga minstens voor een week – er is genoeg te zien/fotograferen in de streek

02. Ga twee keer: een keer wanneer het groen is en een keer wanneer het wit is

03. Indien je gaat wanneer het wit is, breng genoeg warme kleren mee

04. Probeer niet te gaan tijdens schoolvakanties

05. Probeer een paar woorden Duits te spreken, de mensen geven soms gouden tips

06. Bescherm en/of onderhoud uw materiaal, sokken en schoenen

07. Met een thermos sleuren kan soms heel belonend zijn en veel deugd doen

08. Logeer dicht bij een van de Tier Freigelände

09. Sneeuwkettingen, winterbanden of een 4X4 kunnen goed van pas komen

10. Geduld, goed humeur en respect voor anderen is een must

10 tips voor goede/betere foto’s (van bewegende dieren)

01. Ook hier is licht het belangrijkst. Overtrokken weer kan helpen: geen grote extremen.

02. Indien uw onderwerp (snel) beweegt, gebruik dan snelle lenzen met f 2.8 of minder.

03. Leer de taal: u zult gouden tips krijgen van de lokale inwoners. Maak gebruik van een gids.

04. Oefen op uw eigen hond en in het park in de buurt (bewegende en vliegende tweevoeters en bewegende viervoeters).

05. Ga ter plaatse en observeer de omgeving: u zult bepaalde patronen ontdekken en dat kan helpen bij het kiezen van een goede plaats om eventueel uw tentje op te zetten.

06. Hoe sneller de dieren hoe sneller uw camera moet zijn.

07. Een statief met bijhorende kop (eventueel Wimberley) of beanbag zijn een must.

08. Twee camera’s en dus twee verschillende lenzen maken uw leven gemakkelijker.

09. Maak gebruik van de niet bewegende of kalme periodes om bij te regelen en na te denken over uw volgende foto.

10. Gebruik uw gezond verstand: provoceer de dieren niet en ga niet te dicht.

De instellingen van mijn camera:

Ik heb een Canon 5D Mark II dus enkele van de instellingen en/of benamingen kunnen wel heel specifiek voor Canon zijn.

– Lenzen: staan op auto exposure – wanneer op statief staat vibration reduction uit

– Exposure: Aperture priority (Av)

– ISO: 400 ISO

– Metering: (meestal) Spot

– Drive mode: Continuous

– Auto-focus mode: AI Servo

– Exposure bracketing: Off

– Number of bracketed shots: Off

– High ISO speed noise reduction: Off

– Mirror lockup: Off

– White balance: Automatic

– File format: RAW

– Exposure Compensation: (soms 0,7 overbelichten)

Spijtig genoeg heb ik opnieuw problemen gehad met mijn statief, een Gitzo GT3541LS. Voor de tweede keer nu komt de draad van het voetje los (ik vermoed van hetzelfde dat al eens vervangen geweest is) met als gevolg dat ik die continu in het oog moet houden want anders verlies ik dat voetje. De oplossing is om het bewuste voetje dan op zijn plaats te houden door middel van extra stevige tape. Dat betekent dan weer dat je dat stuk van uw statief niet volledig kunt in mekaar schuiven. Ondertussen is er nu een tweede poot die ik in de gaten moet houden die ook continu loskomt.

Ik heb het bedrijf waar ik mijn statief gekocht heb op de hoogte gesteld van dit probleem op 08 maart 2010. Een persoon daar heeft mij verteld dat ze Gitzo gingen contacteren om “een dossier te openen”. De persoon die ik aan de lijn had, heeft mij al verwittigd dat “het lang kan duren”…. Ondertussen moet ik verder doen met een statief dat langzaam aan uiteenvalt. Ik heb nu vernomen dat het stuk onderdeel eind april vervangen gaat worden, een kleine twee maand na de melding. Ondertussen ben ik naar Miami geweest, met een statief dat met tape bijeengehouden moest worden….

Links:

www.nationalpark-bayerischerwald.de

www.bayerwald-ticket.com

www.nationalparkregion.de

www.bayerwald-info.de